Những Cơ Hội và Thách Thức Xuất Khẩu Cà Phê Từ Việt Nam Sang Trung Quốc

1. Tiềm Năng Phát Triển Thị Trường và Xuất Khẩu Cà Phê Vào Trung Quốc

1.1 Xu Hướng Tiêu Dùng Cà Phê Tại Trung Quốc

Thị trường Trung Quốc đang có sự chuyển dịch rõ rệt từ trà sang cà phê.

Theo báo cáo của World Coffee Portal, năm 2023 Trung Quốc đã vượt qua Mỹ để trở thành quốc gia có nhiều cửa hàng cà phê thương hiệu nhất thế giới, với gần 50.000 cửa hàng trong khi Mỹ chỉ có khoảng 40.000 cửa hàng.

Sự tăng trưởng này cho thấy nhu cầu tiêu thụ cà phê tại Trung Quốc ngày càng lớn, trong khi nước này sản xuất không đủ sản lượng tiêu thụ trong nước, buộc phải nhập khẩu từ các quốc gia khác. Nhà cung cấp cà phê lớn cho Trung Quốc phải kể đến là Brazil, Colombia, Việt Nam giai đoạn 2019 – 2024.

​

1.2 Đặc Điểm Thị Trường Cà Phê Trun​g Quốc Tác Động Đến Việc Xuất Khẩu Cà Phê

1.2.1 Dân số đông và thu nhập tăng

Trung Quốc, với dân số hơn 1,4 tỷ người và thu nhập bình quân đầu người tăng mạnh qua từng năm, đang trở thành một thị trường tiêu thụ cà phê đầy tiềm năng cho các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê. Sự thay đổi trong thói quen tiêu dùng từ trà truyền thống sang cà phê – đặc biệt ở giới trẻ và tầng lớp trung lưu – đang thúc đẩy nhu cầu không ngừng tăng. Theo dữ liệu từ Hiệp hội Cà phê Trung Quốc, mức tiêu thụ cà phê bình quân đầu người năm 2022 đạt 2,5kg, tăng 7,1% so với năm 2021. Đây là tín hiệu cho thấy Trung Quốc không chỉ là thị trường mới nổi, mà còn là điểm đến chiến lược cho các doanh nghiệp Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu cà phê hiện tại

1.2.2 Nhu cầu tiêu thụ cà phê tăng và sự thay đổi trong thói quen uống cà phê

Nhu cầu tiêu thụ cà phê tại Trung Quốc đang tăng mạnh nhờ sự thay đổi trong thói quen của người tiêu dùng, đặc biệt ở giới trẻ và tầng lớp trung lưu. Cà phê hòa tan chiếm ưu thế nhờ tính tiện lợi, phù hợp với nhịp sống hiện đại, trong khi kênh bán lẻ trực tuyến phát triển giúp người tiêu dùng dễ dàng tiếp cận sản phẩm.

Theo World Coffee Portal, Trung Quốc đã vượt Mỹ để trở thành quốc gia có nhiều cửa hàng cà phê thương hiệu nhất thế giới vào năm 2023 với gần 50.000 cửa hàng, tăng 58% so với năm trước. Thói quen tiêu dùng cà phê tại Trung Quốc tăng trưởng trung bình 21%/năm từ niên vụ 2010/11 – cao hơn nhiều lần mức trung bình toàn cầu, mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê Việt Nam.

1.2.3 Tốc độ nhập khẩu tăng trưởng đột phá

Từ năm 2019 đến 2023, kim ngạch nhập khẩu cà phê của Trung Quốc tăng trung bình 25,5% mỗi năm, từ 469 triệu USD lên 1,11 tỷ USD. Với tốc độ tăng trưởng ấn tượng này, Trung Quốc vươn lên vị trí thứ 14 trong số các quốc gia nhập khẩu cà phê nhiều nhất thế giới. Trong khi đó, sản xuất nội địa vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu tiêu thụ, khiến Trung Quốc ngày càng phụ thuộc vào nhập khẩu – mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc xuất khẩu cà phê.

1.2.4 Ghi nhận những thay đổi chủng loại nhập khẩu và thị hiếu tiêu dùng người Trung Quốc

Cơ cấu chủng loại nhập khẩu

Thị trường cà phê Trung Quốc đang chứng kiến sự thay đổi đáng kể trong cơ cấu nhập khẩu. Cà phê nhân chiếm tỷ trọng ngày càng cao, từ 57,5% năm 2019 lên 71,9% năm 2023, với tốc độ tăng trưởng bình quân 33%/năm. Bên cạnh đó, cà phê chế biến – bao gồm cà phê hòa tan và cà phê pha sẵn – tiếp tục được ưa chuộng nhờ tính tiện lợi, với kim ngạch nhập khẩu tăng bình quân 14%/năm, đạt 394,6 triệu USD vào năm 2022, trước khi giảm nhẹ xuống 312,79 triệu USD năm 2023.

Thị hiếu người tiêu dùng Trung Quốc

Người tiêu dùng Trung Quốc, đặc biệt là giới trẻ và tầng lớp trung lưu, đang chuyển sang chuộng các sản phẩm cà phê chế biến sẵn có chất lượng cao và hương vị đa dạng. Xu hướng tiêu dùng ngày càng nghiêng về cà phê ngọt, có sữa, hoặc có hương vị đặc biệt. Sản phẩm từ châu Âu và Mỹ được ưa chuộng hơn nhờ chất lượng và sự đổi mới, trong khi cà phê hòa tan và pha sẵn tiếp tục chiếm thị phần lớn do phù hợp với lối sống hiện đại và bận rộn. 

1.2.5 Tác động đến nhà xuất khẩu cà phê Việt Nam

Mặc dù gần 70% lượng cà phê Trung Quốc nhập khẩu từ Việt Nam là cà phê chế biến, nhưng xuất khẩu cà phê chế biến của Việt Nam lại chiếm chưa đến 20% tổng kim ngạch toàn ngành. Điều này cho thấy năng lực chế biến sâu của Việt Nam – đặc biệt tại các vùng trọng điểm như Lâm Đồng – còn hạn chế. Để tận dụng cơ hội từ nhu cầu tăng cao của Trung Quốc, các doanh nghiệp Việt cần đầu tư mạnh hơn vào sản phẩm cà phê chế biến, nâng cao chất lượng và đa dạng hóa mẫu mã nhằm đáp ứng tốt hơn thị hiếu thị trường. Việc đẩy mạnh xuất khẩu cà phê chế biến sẽ là giải pháp then chốt để nâng cao giá trị và sức cạnh tranh.

1.3 Lợi Thế Giúp Cà Phê Việt Nam Xuất Khẩu Vào Thị Trường Trung Quốc

1.3.1 Ưu đãi thuế quan từ RCEP tạo lợi thế cho cà phê Việt tại thị trường Trung Quốc

Hiệp định RCEP – khu vực thương mại tự do lớn nhất thế giới với 15 thành viên, bao gồm ASEAN, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia và New Zealand – chính thức có hiệu lực từ năm 2022. Theo Bộ Công Thương, RCEP hướng tới xóa bỏ tới 90% thuế quan giữa các thành viên trong vòng 20 năm, tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại khu vực phát triển mạnh mẽ.

Đối với ngành cà phê, Trung Quốc cam kết giảm sâu thuế nhập khẩu cho các mặt hàng cà phê từ Việt Nam. Theo báo cáo từ bộ Công Thương Việt năm 2024, cụ thể các mã hscode sau đây:

• Cà phê hòa tan (2101.11.00) sẽ giảm từ 17% xuống 0% sau 15 năm,
• Cà phê đã rang và xay (0901.22.00) được miễn thuế từ năm thứ hai
• Cà phê nhân chưa rang (0901.11.00) giảm từ 8% còn 5%

Những ưu đãi này giúp cà phê Việt có giá cạnh tranh hơn, đặc biệt là các sản phẩm chế biến sâu có giá trị gia tăng cao.

1.3.2 Quy tắc xuất xứ linh hoạt giúp cà phê Việt dễ hưởng ưu đãi thuế

Hiệp định RCEP áp dụng quy tắc xuất xứ đơn giản, giúp cà phê Việt Nam dễ dàng đáp ứng điều kiện để được hưởng ưu đãi thuế quan. Chỉ cần chứng minh cà phê được trồng và chế biến tại Việt Nam, doanh nghiệp đã đủ điều kiện để giảm thuế khi xuất khẩu sang Trung Quốc. Việc này càng thuận lợi hơn khi kết hợp với hệ thống truy xuất nguồn gốc, giúp minh bạch hóa xuất xứ và nâng cao độ tin cậy với đối tác nhập khẩu.

1.3.3  Chất lượng Robusta Việt Nam ngày càng cải thiện, phù hợp nhu cầu thị trường Trung Quốc

- Cấp độ sản xuất:

Trong hơn một thập kỷ qua, năng suất và sản lượng cà phê Việt Nam – đặc biệt là Robusta – không ngừng tăng nhờ áp dụng kỹ thuật canh tác tiên tiến, thâm canh và bền vững. Nhờ đó, Việt Nam duy trì năng suất Robusta thuộc hàng cao nhất thế giới, đáp ứng tốt nhu cầu pha chế và cà phê hòa tan – hai phân khúc đang phát triển mạnh tại Trung Quốc. 

- Chứng nhận bền vững:

Bên cạnh năng suất, nhiều vùng trồng cà phê tại Việt Nam đã đạt các chứng nhận quốc tế về canh tác bền vững như 4C, Rainforest Alliance… giúp nâng cao uy tín và khả năng cạnh tranh cho cà phê Robusta Việt Nam trên thị trường Trung Quốc vốn ngày càng chú trọng đến truy xuất nguồn gốc và tiêu chuẩn môi trường.

1.3.4  Thuận lợi về vị trí địa lý và thời gian vận chuyển giúp cà phê Việt dễ tiếp cận thị trường Trung Quốc

Việt Nam có lợi thế lớn nhờ vị trí địa lý giáp Trung Quốc – thị trường tiêu thụ cà phê đang tăng trưởng mạnh. Khoảng cách gần giúp rút ngắn thời gian vận chuyển và giảm đáng kể chi phí logistics so với các quốc gia xuất khẩu xa hơn.

Bên cạnh đó, việc cả hai nước đều tham gia Hiệp định RCEP tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu cà phê nhờ các cam kết đơn giản hóa thủ tục hải quan, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong xử lý hồ sơ, giúp tiết kiệm thời gian và chi phí cho doanh nghiệp.

2. Thách Thức Khi Xuất Khẩu Cà Phê Sang Trung Quốc

2.1 Nguồn Cung Chưa Đáp Ứng Nhu Cầu Nhập Khẩu

Mặc dù Việt Nam có sản lượng cà phê lớn, nhưng chủ yếu vẫn là cà phê nhân (green beans). Trong khi đó, Trung Quốc nhập khẩu nhiều cà phê đã qua chế biến, đóng gói, có thương hiệu và giá trị gia tăng cao. Việc thiếu hụt các nhà máy chế biến hiện đại khiến doanh nghiệp khó cạnh tranh với các thương hiệu nước ngoài như Nestlé, Starbucks hay các nhà cung ứng từ Brazil, Colombia.

2.2 Yêu Cầu về Chất Lượng và Minh Bạch Nguồn Gốc

Mặc dù hàng hóa cà phê không yêu cầu giấy phép xuất khẩu theo Thông tư 04/2014/TT-BTC nhưng khi cà phê xuất khẩu sang Trung Quốc vẫn phải đáp ứng hàng loạt tiêu chuẩn nghiêm ngặt về chất lượng và an toàn thực phẩm. Doanh nghiệp cần cung cấp đầy đủ các loại giấy chứng nhận bao gồm:

- Giấy tờ và chứng nhận bắt buộc:

• Giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật (Phytosanitary Certificate)Cục Bảo vệ Thực vật (PPD) cấp.
• Giấy chứng nhận an toàn thực phẩm (Food Safety Certificate)Cục An toàn Thực phẩm (VFA) cấp.
• Giấy chứng nhận kiểm tra chất lượng – cấp bởi tổ chức kiểm định được công nhận.
• Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu (Trademark Certificate)Cục Sở hữu Trí tuệ Trung Quốc (CNIPA)  cấp.

- Tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật của Trung Quốc:

• Hạn chế các chất gây ô nhiễm như: kim loại nặng, vi sinh vật, mốc nấm, thuốc trừ sâu, kháng sinh.
• Nhãn mác và bao bì phải đúng yêu cầu về: kích thước, hình dạng, màu sắc, ngôn ngữ và vị trí hiển thị thông tin.

>> Xem thêm giấy tờ cần để xuất khẩu cà phê sang Trung Quốc tại đây

Việc đáp ứng đủ các tiêu chuẩn này đòi hỏi doanh nghiệp phải có năng lực kiểm soát chất lượng chặt chẽ từ khâu nguyên liệu đến đóng gói thành phẩm.

3. Kinh Nghiệm Của VICO Logistics Trong Hỗ Trợ Xuất Khẩu Cà Phê

3.1  Hỗ trợ doanh nghiệp chuẩn bị hồ sơ theo đúng tiêu chuẩn Trung Quốc

VICO Logistics có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực xuất khẩu cà phê, đồng hành cùng doanh nghiệp ở mọi giai đoạn:

• Trước xuất khẩu: Tư vấn và hướng dẫn chuẩn bị đầy đủ giấy tờ, tiêu chuẩn nhãn mác, kiểm định chất lượng theo yêu cầu của Trung Quốc, mã xuất khẩu GACC/IRE
• Trong quá trình xuất khẩu: Hỗ trợ chuẩn bị giấy tờ xuất khẩu bao gồm dịch vụ khai báo hải quan Việt Nam và Trung Quốc, sắp xếp phương tiện vận chuyển theo nhu cầu và chi phí hợp lý
• Sau xuất khẩu: Hỗ trợ giải quyết phát sinh, theo dõi giao nhận và đảm bảo quyền lợi cho doanh nghiệp.

3.2. Để xuất khẩu cà phê sang Trung Quốc thành công, các doanh nghiệp Việt Nam cần có những kinh nghiệm sau

Để xuất khẩu cà phê hiệu quả, doanh nghiệp cần:

• Nghiên cứu kỹ thị trường: Tìm hiểu nhu cầu, xu hướng và hành vi tiêu dùng của khách hàng Trung Quốc. Đây là nền tảng quan trọng để xác định phân khúc và chiến lược xuất khẩu cà phê phù hợp.
  
• Chọn đối tác uy tín: Hợp tác với nhà nhập khẩu, phân phối và đại lý có kinh nghiệm và am hiểu thị trường bản địa.
  
• Nâng cao chất lượng sản phẩm: Đầu tư chế biến sâu, ứng dụng công nghệ thân thiện môi trường nhằm tăng giá trị sản phẩm và tăng khả năng xuất khẩu cà phê sang các thị trường có tiêu chuẩn cao.
  
• Xây dựng thương hiệu: Thiết kế bao bì phù hợp văn hóa Trung Quốc, tận dụng nền tảng thương mại điện tử và mạng xã hội để mở rộng độ phủ. Đây cũng là cách giúp định vị thương hiệu cà phê Việt trong tâm trí người tiêu dùng và nâng cao hiệu quả xuất khẩu cà phê bền vững.

3.3. Địa chỉ cơ quan nhà nước hữu ích cho doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu

VICO Logistics có mạng lưới đối tác tại Trung Quốc, sẵn sàng hỗ trợ kết nối với các đơn vị nhập khẩu uy tín, đảm bảo quy trình xuất khẩu cà phê diễn ra suôn sẻ và hiệu quả.

Xem thêm các bài viết cùng chủ đề cà phê 

1. Lịch Thu Hoạch Cà Phê thế giới và cầu nối Logistics trong việc xuất khẩu suôn sẻ
2. Đáp ứng tiêu chuẩn bao bì cà phê xuất khẩu Trung Quốc

3. Hướng dẫn đóng gói xuất khẩu cà phê nhân xanh từ Việt Nam sang Trung Quốc

---

VICO Logistics – Your Coffee Logistics Provider

Premium member of Eurocham, JCtrans, VICOFA, VITAS... associations  

Owned offices: Hong Kong (headquarters), China (Shenzhen, Shanghai), Vietnam (Ho Chi Minh, Da Nang, Hai Phong).   

Follow us for more valuable information   

Youtube - Linkedin - Fanpage

Book now: https://vico.com.hk/#quotation  

Contact us: